حمایت از بازی کودکان در محله‌های کم‌درآمد با برنامه‌ریزی شهری

به گزارش پایگاه خبری کیمیای ایران آنلاین؛ فضاهای حاشیه‌ای در محله‌ها و شهرها باید به عنوان مناطق پر جنب‌وجوش برای کودکان در نظر گرفته شوند تا با ترویج بازی کودکان در شهر، علاوه بر پرورش تجربیات کودکان، به حقوق آنها در فضای شهری احترام گذاشته شود.

نقش بازی در پرورش کودکان

کودکان از طریق بازی جهان را کشف و درک می‌کنند، با خانواده، همسالان و طبیعت ارتباط برقرار می‌کنند و مهارت‌هایی را از هنر، فرهنگ و سنت‌ها برای زندگی کسب می‌کنند. در واقع بازی برای رشد افراد سالم، شاد و مسئولیت‌پذیر امری اساسی است. هرچند کودکان راهی برای بازی حتی در کمترین موقعیت‌ها پیدا می‌کنند، اما بهتر است فرصت‌های بازی نزدیک به خانه، متنوع، امن و در عین حال چالش‌برانگیز باشد و امکان تماس با طبیعت و محیط فضایی وسیع‌تر را برای آنها فراهم کند.

فراهم کردن این فرصت‌ها و فضاهای بازی در مناطق شهری به دلیل گسترش مناطق ساخته‌شده، در حال از بین رفتن است. در بسیاری از شهرهای جنوبی جهان، مسیرها و خیابان‌های خارج از خانه‌ها که والدین می‌توانند کودکانشان را حین بازی تماشا کنند، توسط وسایل نقلیه، زباله‌ها یا زهکشی‌های باز تسخیر شده است. فضاهای سبز به‌ویژه در فقیرترین محله‌ها که بیشتر به آن نیاز دارند، در حال از بین رفتن است.

مناسب‌سازی فضای محله‌های کم‌درآمد برای بازی کودکان

مهم‌ترین نکته در مناسب‌سازی محله‌ها درک این مسئله است که کودکان کجا و چگونه بازی می‌کنند، چراکه فراهم کردن محل بازی برای کودکان از ارزش برابری با ایجاد پارک‌ها و زمین‌های بازی رسمی برخوردار است. با این حال، فضاهای حاشیه‌ای شهرها معمولاً برای بازی کودکان طراحی نشده است و مواد نامناسبی همچون ماسه، آب، گل، چوب و سنگ در آنها جمع‌آوری می‌شود. این فضاها شامل فضاهای باز کوچک اطراف ساختمان‌ها، زمین‌های خالی، خیابان‌ها و کوچه‌های باریک، راه‌پله‌ها، تراس‌ها و آستانه درها می‌شود.

تحقیقاتی که در محله‌های کم‌درآمد انجام شده است، نشان می‌دهد که کودکان کوچک و بزرگ در هر فضای بازی مشغول به بازی می‌شوند و از هر آنچه می‌بینند مثل برگ‌ها، شاخه‌ها، سنگ‌ها، شن و ماسه و نخاله‌های ساختمانی برای بازی استفاده می‌کنند و برای بازی‌های خود قوانین مشخصی تعیین می‌کنند. در محله خیرکی (Khirkee) در دهلی نو کودکان بازی در پارکی را که فاقد نگهداری و در نتیجه قوانین و محدودیت‌های بازی است به پارک بزرگ‌تری که به خوبی محافظت می‌شود و قوانین مشخصی دارد، ترجیح می‌دهند زیرا امکان بازی‌های خلاقانه‌تری را برای آنها فراهم می‌کند.

کودکان از آرایش فضایی یک سیستم به هم‌پیوسته از فضاهای سبز بزرگ، گذرگاه‌های عابر پیاده، میدان‌ها و پارک‌های کوچک در محله‌ها استقبال بیشتری دارند و نهایت استفاده را از آن می‌برند. پسرها بعد از مدرسه در فضاهای باز بزرگ شروع به بازی می‌کنند و با غروب آفتاب به خیابان‌ها سرازیر می‌شوند و با دختران و بچه‌های کوچک‌تر مشغول بازی‌های سنتی می‌شوند.

این فضاها چندان برای بازی کودکان امن نیستند و موانع فیزیکی و اجتماعی برای بازی در آنها وجود دارد. تابلوهای منع بازی روی چمن یا تجهیزات بیرونی یکی از این موانع است که محافظت از چمن‌ها و باغ‌های گل را به بازی کودکان اولویت می‌دهد. بعضی از بزرگسالان باغچه‌های حصارکشی‌شده را برای پرورش گیاهان تصرف می‌کنند و فضای بازی کودکان را محدود می‌کنند. از طرفی بچه‌ها از بازی در مکان‌های کثیف و تاریک می‌ترسند.

مطالعات نشان می‌دهد که کودکان در ایجاد فضاها و فرصت‌های بازی خود خلاق و مدبر هستند. بیش از طراحی و ساخت پارک‌ها و زمین‌ها برای بازی، شناسایی و حفظ فضاهای مورد ادعای کودکان برای توانمندسازی و بازی در محله‌ها حیاتی است. برای اینکه این اتفاق بیفتد، نیاز به تعامل با بزرگسالان در موقعیت‌ها و سازمان‌های اجتماعی برای حمایت و برآوردن همه حقوق کودکان برای بازی وجود دارد. نمونه‌هایی از مشارکت برای ایجاد محیط بازی در کشورهای هند، بنگلادش، مکزیک و موزامبیک در ادامه عنوان می‌شود.

انتشار پاپ‌آپ موبایل در محله Khirkee، هند

یک سازمان هنری غیردولتی محلی در محله خیرکی در دهلی نو، برای ایجاد یک فضای بازی فراگیر برای کودکان سرمایه‌گذاری کرده است. در این طرح کودکان و بزرگسالان در کدنویسی یک بازی به نام Play-on-Wheels، مشارکت داشتند که با هدف محافظت، حفظ و تقویت فضاهای بازی موجود طراحی شد. این سیستم از چرخ دستی‌هایی استفاده می‌کند که شامل وسایل بازی مختلف و کتاب‌ها است که می‌توان آنها را در مسیرهای باریک چرخاند. این سیستم به سازمان‌های محلی اجازه می‌داد تا محیط‌های بازی موقت را در هر خیابان یا فضای باز در هر زمان راه‌اندازی کنند.

البته Play-on-Wheels ابتدا در محله‌ای کم‌درآمد در شهر کلکته توسط یک سازمان غیردولتی که در زمینه حقوق کودکان کار می‌کند، اجرا شد و نه در خیرکی، زیرا در آن زمان روستا فاقد سازمان‌های اجتماعی بود که با کودکان کار می‌کردند. ایمن‌سازی یک فضای نگه‌داری امن برای چرخ دستی‌ها و گسترش حمایت مستمر از سازمان‌های غیر دولتی محلی برای مدیریت و حفظ مداخله امری دشوار است. در حال حاضر این سیستم بازی در یک خانه کودکان برای کودکان HIV مثبت در کلکته فعال است که دارای فضاهای باز فراوان است.

تبدیل یک کانال خشک به منطقه امن بازی در Fresnillo، مکزیک

در شهر فرنیلوی مکزیک، معماران و برنامه‌ریزان شهری برای تغییر یک کانال زهکشی خشک به طول نیم کیلومتر متحد شدند. معماران شیوه‌های بازی خلاقانه کودکان را در کانال مشاهده کردند (مانند سر خوردن از طرفین کانال روی درب سطل زباله) و تصمیم گرفتند کانال را به یک فضای بازی تبدیل کنند. فضاهای کشویی و نشستن جدید، یک پل قابل دسترسی محلی، فضای سبز و امکانات بازی اضافی برای ارتقای فضا به این کانال اضافه شده است. گروه‌های اجتماعی این فضا را با جشنواره‌ها و کلاس‌های گروهی برای تقویت زندگی اجتماعی فعال کردند. طراحی نوآورانه محیط بازی و تفریحی با مواد بادوام و ثابت، نگهداری آن را آسان و فضای حاشیه شهری را دگرگون می‌کند.

بازی در یک سکونتگاه غیررسمی در Dhaka، بنگلادش

یک معمار منظر با ساکنان سکونتگاه‌های غیررسمی در محله داکای بنگلادش برای ایجاد پروژه‌های مسکن و فضاهای عمومی همکاری کرد و اولین مداخله او در کورایل، یک محله فقیرنشین بزرگ در داکا است. این معمار برای درک نیازهای جامعه محلی در این محله اقامت کرد و در گفتگوهای خود با کودکان محلی متوجه شد که آنچه آنها بیشتر از هرچیزی می‌خواهند، فضای بازی است که بتوانند آن را متعلق به خود بدانند.

پیش از آن، کودکان در داکا از یک فضای باز و متروکه برای بازی در سکونتگاه کورایل استفاده می‌کردند و به قهرمانان اصلی طراحی فضای جدید در این محله تبدیل شدند. آنها به اقوام، والدین و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها و هر کسی که در جامعه به حرف آنها گوش می‌داد، مراجعه کردند تا به ساختن سکوی امید خود کمک کنند. فضای بازی به نام آشار ماچا به معنی سکوی امید در این محله ساخته شد که برای کودکان و زنان، به ویژه برای بازی، روابط اجتماعی و استراحت آنها ارزش ویژه‌ای قائل شد. موفقیت این پلت‌فرم باعث تغییرات بیشتر در جامعه همچون تبدیل فضاهای بلااستفاده به باغ‌ها و مزارع کوچک شد.

ایجاد فضای بازی در تقاطع‌های خیابانی در Maputo، موزامبیک

برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد (UN-Habitat) و شرکای آن در ماپوتو، کودکان را در برنامه‌ریزی و طراحی برای بهبود کیفیت فضاهای عمومی در شهر مشارکت دادند. محلی در ماپوتو شناسایی شد که نرخ بالایی از جنایت و خشونت داشت و فاقد خدمات عمومی کافی بود. کودکان به کشف فضای مناسب برای بازی در پیاده‌روهای این محله کمک کردند که در محل تقاطع سه جاده آسفالت‌نشده بود. این تقاطع برای کودکان بازآفرینی شد که فضاهای بازی، استراحت، اوقات فراغت و اجتماعی را در بر می‌گیرد. طراحی و رنگ‌آمیزی این محل با کمک کودکان انجام شده است.