داشتن یک برنامه تغذیه ای صحیح و مناسب، همراه با رعایت تعادل و تنوع در برنامه غذایی در وعده‌های سحری و افطار، می‌تواند به حفظ سلامت روزه داران در ماه مبارک رمضان کمک بسیاری کند.
به گزارش کیمیای ایران آنلاین، ماه مبارک رمضان علاوه بر این که فرصتی برای خودسازی و تعالی روحی و معنوی است، می تواند در سلامت جسم و پاکسازی بدن از سموم و رفع برخی التهابات خطرناک نیز موثر باشد.
روزه داری برای حفظ سلامت دستگاه گوارش، قلب و عروق و مغز بسیار مفید است و تاثیر آن در سم زدایی و سلامت کبد، کاهش وزن، کاهش فشار خون، کاهش التهاب و تقویت ایمنی بدن در تحقیقات گوناگون در جهان اثبات شده است.
به گفته پزشکان و متخصصان تغذیه کارشناسان رعایت برخی نکات تغذیه‌ای برای بهره‌مندی هر چه بیشتر از ایام روزه‌داری و حفظ سلامت بدن ضروری است چرا که خوردن وعده های غذایی سنگین یا ننوشیدن آب کافی، موجب کم آبی بدن شده و می تواند سلامت افراد را تهدید کند.
توصیه‌های تغذیه‌ای برای روزه داری سالم
متخصص تغذیه دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: بهتر است روزه‌داران در ایام ماه مبارک رمضان سه وعده غذایی شامل افطار، شام و سحر را مصرف کنند اما اگر با توجه به شرایط و توان جسمانی، وعده شام حذف شد مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌شود.
دکتر کیهان گنودی با بیان اینکه بهتر است غذای مصرفی در وعده سحری خصوصیات و ویژگی وعده ناهار را داشته باشد تا از ایجاد گرسنگی در طول روز پیشگیری کند، افزود: می‌توان در فاصله افطار تا سحر یک وعده غذایی مانند شام سبک را نیز صرف کرد که البته این به وضعیت خود شخص و تمایل او به صرف غذا بستگی دارد.
لزوم حفظ تعادل آب و املاح برای فرد روزه‌دار
متخصص تغذیه دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان این که استفاده از مایعات و مواد غذایی آبکی مثل سوپ، آش، حلیم بدون روغن به هنگام افطار و سحر موجب حفظ تعادل آب و املاح فرد روزه‌دار می‌شود، گفت: حلیم نیز منبع خوب و سرشار از مواد نشاسته‌ای، فیبر، پتاسیم و منیزیم به شمار می‌رود.
حلیم نیز منبع خوب و سرشار از مواد نشاسته‌ای، فیبر، پتاسیم و منیزیم به شمار می‌رود
وی با بیان این که در زمان افطار، مصرف غذاهای سبک و مختصر شامل گروه‌های غذایی شیر و لبنیات، میوه‌ها، سبزی‌ها، نان و غلات توصیه می‌شود، ادامه داد: علاوه بر آن مصرف شیر گرم، فرنی و یا شیربرنج در هنگام افطار مناسب است.
دکتر گنودی با بیان اینکه ممکن است روزه داران در ماه رمضان به دلیل کم آبی دچار گرفتگی عضلات شوند، ادامه داد: افرادی نیز که مبتلا به مشکلات و زخم‌های گوارشی هستند برای روزه‌داری باید با پزشک خود مشورت کنند.
وی با بیان اینکه استفاده از سبزی و میوه‌ها در هنگام افطار و همچنین در فاصله زمانی بین افطار تا سحر به دلیل اینکه منبع خوبی از فیبر هستند، برای دستگاه گوارش مفید بوده و از بروز یبوست جلوگیری می‌کند، گفت: سبزی‌ها با دارا بودن مواد مغذی مختلف و آب، علاوه بر تامین ویتامین‌ها و املاح مورد نیاز بدن، از تشنگی فرد در طول روز جلوگیری می‌کنند.
پیشگیری از افت فشار خون با مصرف نکردن غذاها و نوشیدنی‌های قندی
متخصص تغذیه دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه افت فشار خون از دیگر مشکلات برخی روزه داران است که ضعف، سرگیجه، خستگی، عدم تمرکز، تعریق زیاد، لرزش، کاهش فعالیت و قدرت جسمانی، سردرد، تپش قلب، کاهش انرژی، رنگ پریدگی و حالت غش از علائم آن است، افزود: این امر به دلیل استفاده از قندهای ساده در وعده سحر ایجاد می شود و روزه داران باید از مصرف غذاها و نوشیدنی های حاوی قندهای ساده در این وعده خودداری کنند.
دکتر گنودی افزود: همچنین افت فشار خون به دلیل مصرف کم مایعات و نمک ایجاد می‌شود و خنک نگه داشتن فرد و افزایش مصرف مایعات و نمک از راهکارهای درمان آن است.
وی با تاکید بر اینکه مصرف مواد غذایی شیرین در وعده سحری توصیه نمی‌شود، گفت: مصرف مواد غذایی شیرین با تحریک انسولین موجب ورود قند خون به داخل سلول‌ها و در نتیجه کاهش قند خون می‌شود. به این ترتیب مصرف مواد غذایی شیرین و حاوی قندهای ساده مثل شیرینی و شکلات در وعده سحری موجب می‌شود شخص زودتر گرسنه شود.
این متخصص تغذیه با بیان اینکه روزه داربه دلیل عادت به کافئین و تنباکو و قطع آن، خستگی و عدم استراحت و خواب کافی به دلیل فعالیت زیاد یا افت فشارخون ممکن است دچار سردرد شود، اظهار کرد: بهتر است از یک تا ۲ هفته قبل از ماه رمضان، مصرف مواد حاوی کافئین و تنباکو را کاهش داده و نوشیدنی‌ها و چای‌های گیاهی فاقد کافئین جایگزین آن شود.
دکتر گنودی، بروز سنگ کلیه را از دیگر مشکلات روزه داران در ماه رمضان برشمرد و افزود: این عارضه نیز ممکن است در افرادی که مایعات کم مصرف می کنند اتفاق بیفتند بنابراین توصیه می شود که مایعات زیاد مصرف کنند.
توصیه‌های تغذیه‌ای برای پیشگیری از ابتلا به یبوست
مدیر گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: یبوست یکی از مشکلات شایع در ماه رمضان است و می‌تواند باعث هموروئید (بواسیر) و سوء هاضمه همراه با احساس پری معده شود.
دکتر زهرا اباصلتی افزود: دلیل اصلی بروز این عارضه، مصرف زیاد غذاهای تصفیه شده مثل نان‌های تهیه شده از آرد سفید از جمله نان لواش و فانتزی و نیز کاهش مصرف آب و غذاهای حاوی فیبر مانند میوه و سبزی است و برای درمان آن لازم است مصرف آب و استفاده از نان‌های سبوس دار همچون نان سنگک و جو، میوه ها و سبزی‌ها مورد توجه قرار گیرد.
وی با بیان اینکه سوء هاضمه و نفخ از دیگر مشکلات روزه داران است که به دلیل مصرف زیاد غذاهای چرب، سرخ کردنی و ادویه‌دار، غذاهایی مثل تخم مرغ، کلم، عدس، نوشابه‌های قندی گازدار مثل کولاها ایجاد می‌شود، ادامه داد: برای پیشگیری از این مشکل، باید ضمن پرهیز از مصرف غذاهای چرب و نوشابه‌های گازدار، به جای نوشابه‌ها از آب استفاده کرد.
سوءهاضمه به دلیل پرخوری در افطار و سحر
دانش آموخته دانشکده طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: برخی افراد به خاطر اینکه دچار ضعف در روزه‌داری نشوند، در ۲ وعده افطار و سحر پرخوری می‌کنند که این موضوع باعث سوءهاضمه و سنگینی فرد می‌شود.
دکتر محمدرضا مهری با اشاره به اینکه درهم خوری موجب تشدید سوء هاضمه می‌شود، افزود: علاوه براین مصرف انواع شربت به ویژه مصرف شربت و آب سرد در وعده افطار زمینه ایجاد ناراحتی‌های گوارشی را برای فرد ایجاد می‌کند بنابراین بهتر است فرد روزه دار، روزه خود را با نوشیندنی‌های گرم مانند چای یا شیر افطار کند.
وی با بیان اینکه در وعده افطار بهتر است از مصرف غذاهای غلیظ مثل حلیم و شله و حتی سوپ‌ها پرهیز شود، چرا که می‌تواند باعث احساس سنگینی در فرد شود، ادامه داد: مصرف سالاد، ماست و ترشی همراه غذا موجب سو هاضمه می‌شود به خصوص اگر به عنوان مثال ماست با غذاهای گوشتی استفاده شود.
متخصص طب سنتی با اشاره به اینکه مصرف چای و هندوانه در وعده سحر به دلیل خاصیت مدر بودن آن توصیه نمی‌شود، بیان کرد: پیشنهاد می شود مصرف دوغ، شربت خاکشیر و سبزیجاتی مثل خُرفه در وعده سحر جایگزین آن شود.
دکتر مهری با بیان اینکه یکی از مشکلات افراد روزه دار به خصوص در ماه‌های گرم سال، احساس تشنگی است، افزود: برای مدیریت این حالت در فرد باید از مصرف غذاهای عطش اور در سحر مثل سرخ کردنی، سبزیجات تند، فلفل، سس ها پرهیز شود و جایگزین آن مصرف سالاد حاوی کاهو و کلم و آبلیمو و آبغوره تازه باشد.
بهبود شرایط گوارش با روزه داری صحیح
دانش آموخته دانشکده طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: برخی از افراد به دلیل مشکلات گوارشی مانند ریفلاکس و درد معده، جرات روزه‌داری ندارند این در حالی است که با روزه داری صحیح شرایط گوارشی بهتر می‌شود.
دکتر مهری افزود: در طب سنتی، سحری معادل صبحانه است بنابراین بهتر است به اندازه حجم صبحانه، غذا مصرف شود به ویژه اگر روزه‌داری در فصولی باشد که روزها کوتاه است.
وی با اشاره به اینکه مصرف مواد غذایی مثل رب انار و رب گوجه به بهبود گوارش فرد کمک می‌کند، ادامه داد: عدم پرخوری و رعایت اعتدال در خوردن، موجب می‌شود روزه‌داری فرد باعث بهبود گوارش شود.
متخصص طب سنتی بیان کرد: سالاد، ماست و ترشی در طب سنتی حکم یک وعده غذایی را دارد و فرد می‌تواند با مصرف مقداری نان و ماست و نعناع خشک یک وعده شام سالم و سبک را تجربه کند.
دکتر مهری افزود: زمان افطار مصرف آبجوش و خرما و بعد از گذشت یک ساعت و نیم از افطار، مصرف یک شام سبک به بهبود سلامت گوارشی فرد کمک می‌کند.
بیماران مزمن ریوی برای روزه با پزشک خود مشورت کنند
استادیار گروه ریه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: روزه‌داری بر عملکرد بیماران مزمن ریوی مثل مبتلایان آسم و برونشیت مزمن تاثیراتی دارد که با آموزش‌ها برای تنظیم دُز داروها و نحوه مصرف و زمانبندی، فرد روزه‌دار می‌تواند با کمترین چالش روبه رو شود.
دکتر شهاب‌الدین سروری افزود: بیماران مزمن ریوی که همزمان از دارو و افشانه استفاده می‌کنند، حتما قبل از شروع روزه‌داری با پزشک متخصص در مورد نحوه تنظیم دارو و زمان استفاده در بین وعده‌های سحر و افطار با پزشکان متخصص مشورت کنند.
وی با بیان اینکه بیماران مزمن ریوی که علاوه بر داروهای استنشاقی از داروهای خوراکی نیز استفاده می‌کنند با مشورت پزشک و رعایت دُز و زمان مصرف دارو می‌توانند این فریضه الهی را انجام دهند، ادامه داد: در برخی مواقع در بیماران ریوی مزمن و پیشرفته، همزمانی مشکلات قلبی و عروقی نیز دیده می‌شود که می‌تواند وضعیت بیمار را تحت تاثیر قرار دهد و مشاوره در این بیماران برای تنظیم داروهای قلبی ضروری است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد بیان کرد: به طور کلی روزه‌داری اثرات سوء بر عملکرد ریه در افراد سالم ندارد و در بیماران مزمن دچار آسم و برونشیت که بیماری آنان به خوبی کنترل شده و استفاده از داروها به صورت منظم انجام می شود، روزه‌داری عملکرد ریه را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد.
دکتر سروری با اشاره به اینکه مساله کم آبی بدن برای بیماران مزمن ریوی به ویژه بیماران برونشیت مزمن از اهمیت بالایی برخوردار است، افزود: روزه‌داری در فصول گرم سال و عدم مصرف مایعات کافی می‌تواند شبکه تنفسی این بیماران را تحت تاثیر قرار دهد و علایم تنفسی شدیدتری را تجربه کنند لذا توصیه می‌شود این بیماران میزان مناسب مصرف مایعات در وعده افطار تا سحر داشته باشند.
وی با تاکید براینکه انتخاب نوع ماده غذایی مناسب برای افطار تا سحر برای تامین کالری بدن یکی از موضوعات مهم در بیماران مزمن ریوی است، ادامه داد: در ماه مبارک رمضان استفاده زیاد از مواد قندی ساده و شیرین می‌تواند باعث ناراحتی برای بیماران ریوی شود از همین رو توصیه می شود این بیماران بخصوص در برونشیت مزمن، استفاده حداقلی از کربوهیدرات ها را در برنامه غذایی خود داشته باشند.
این استادیار گروه ریه عنوان کرد: بیماران مزمن ریوی با علائم تنفسی شدید و بیماری زمینه‌ای کنترل نشده تا زمان کنترل بیماری زمینه‌ای مجاز به روزه داری نیستند و این بیماران از مدت‌ها قبل باید در خصوص شرایط بیماری و نحوه مصرف داروها برای انجام روزه‌داری با پزشک معالج خود مشورت‌های لازم را انجام دهند.
دکتر سروری با بیان این که در افراد سیگاری طبیعتا قطع ناگهانی و بدون برنامه سیگار می‌تواند باعث افزایش علائم تنفسی و اضطراب بیماران شود، افزود: به همین دلیل در مورد بیماران برونشیت مزمن از هفته‌ها قبل از ماه مبارک رمضان با نظر پزشک متخصص در مورد کاهش میزان مصرف سیگار و در صورت نیاز مصرف دارویی که به ترک سیگار کمک می‌کند، مشاوره داشته باشند.
بیمارانی که به تازگی دچار حمله قلبی شده اند، نمی توانند روزه بگیرند
دانشیار گروه قلب و عروق دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: افرادی که بیماری عروق کرونر قلب دارند و تحت درمان ویژه هستند و یا به تازگی دچار حمله قلبی شده‌اند، نمی‌توانند روزه بگیرند.
دکتر مصطفی داستانی با بیان اینکه توصیه می شود افرادی که دچار اختلال در ریز عناصر بدن هستند به دلیل شرایط ناپایدار روزه نگیرند، افزود: علاوه بر این افرادی که از نظر بدنی شکننده هستند و بدون حمایت افراد دیگر چند قدم راه نمی‌توانند بروند و یا هنگام بلند شدن به واسطه کهولت سن و یا بیماری دچار سرگیجه می‌شوند نیز امکان روزه‌داری ندارند.
وی با اشاره به اینکه افرادی که داروهای ضد انعقاد استفاده می‌کنند نیز در زمره بیمارانی قرار دارند که روزه‌داری می‌تواند برای آنها خطرآفرین باشد، ادامه داد: بیمارانی که از یک گروه دارویی تعداد زیاد و روزی چند بار استفاده می کنند به دلیل اهمیت در حفظ نظم دارویی امکان روزه داری ندارند.
این متخصص قلب با اشاره به اینکه روزه داری می تواند موجب کاهش فشار و چربی خون و کاهش وزن و کنترل بهتر قند خون و کاهش التهاب شود، بیان کرد: افرادی که دچار ناپایداری الکتریکی و اختلال ریتم قلب هستند که این اختلال به واسطه داروهای ویژه تحت کنترل است، نیز نباید روزه بگیرند.
مادران دارای نوزاد زیر چهار ماهه برای روزه داری احتیاط کنند
استاد گروه نوزادان دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان این که حجم شیر مادر در هنگام روزه داری کاهش می‌یابد و با توجه به این که هیچ جایگزینی برای شیر مادر وجود ندارد و کیفیت و مواد مغذی شیر مادر قابل قیاس با شیرهای خشک نیست، گفت: مادران شیرده به خصوص آنان که نوزاد زیر چهار ماهه دارند باید در روزه داری احتیاط کنند زیرا انجام این فریضه باعث کاهش حجم شیر شده و می تواند برای سلامت نوزاد مشکلاتی را ایجاد کند.
دکتر غلامعلی معموری با بیان اینکه مادرانی که فرزندشان بین چهار تا ۶ ماه و یا بیشتر از ۶ ماهه است می‌توانند با توجه به حجم شیر و وضعیت کودک با بهره‌گیری از غذای کمکی روزه بگیرند، تاکید کرد: مادران شیردهی که مجاز به روزه داری هستند باید در فاصله افطار تا سحر دفعات مصرف غذاهای کم حجم را افزایش دهند و مایعات را به اندازه کافی بنوشند.
وی ادامه داد: مادران شیرده در صورت روزه‌داری در فاصله افطار تا سحر باید به جبران ساعات روزه‌داری دفعات بیشتری به کودک خود شیر بدهند.
استاد گروه نوزادان دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه مصرف سالاد و سبزی‌های فراوان برای رفع تشنگی و جبران کمبود آب بدن برای مادران شیرده ضروری است، بیان کرد: مادران بهتر است رعایت تعادل و توازن را در مصرف غذا داشته باشند و از مصرف غذاهای سنگین و چرب بپرهیزند.
انتهای پیام/
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن کیمیای ایران آنلاین را نصب کنید.